Кем ул Ку­ли­бин­?

Җил кай­сы як­тан исә?

Ә Иван Ку­ли­бин ту­рын­да бик күп кы­зык­лы ха­ти­рә­ләр яши. Ул 1735 ел­да, сәү­дә­гәр га­и­лә­сен­дә ту­ып үсә. Әти­се ке­бек сәү­дә­гәр бу­лыр­га ти­еш бу­ла ул. Һәм чын­нан да Ва­ня яшүс­мер ва­кы­тын­нан ук әти­се­нең ки­бе­тен­дә эш­ли баш­лый. Лә­кин аз гы­на буш ва­кы­ты бу­лу­га... та­як­лар­дан флю­гер ясап ка­рый. «Җил­нең кай­сы як­тан ис­кә­нен күр­сә­тә­чәк бу та­як­лар» дип аң­ла­та ул әти­се­нә. Ә те­ге­се ачу­ла­на: шу­лай ва­кыт­ны буш­ка әрәм итә­ләр­ме­ни? Кыс­ка­сы, ул ва­кыт­та Ва­ня­га флю­гер иде­я­сен таш­лар­га ту­ры ки­лә.

Тик ма­лай­да­гы кы­зык­сы­ну­ны алай гы­на җи­ңәр­лек бу­ла­мы­ни? «Га­ди һәм кат­лау­лы ма­ши­на­лар» ту­рын­да ки­тап та­бып ала Ва­ня, әти­сен­нән яше­реп ке­нә аны укып чы­га. Ан­нан... хәт­та ши­гырь­ләр дә язып ка­рый.

«Те­ре» сә­гать­лар

Ку­ли­бин­нар­ның күр­ше­сен­дә Ми­ку­лин фа­ми­ли­я­ле сәү­дә­гәр яши тор­ган бу­ла. Ва­ня­ны би­та­раф кал­ды­ра ал­ма­ган йорт бу­ла ул. Бер­дән, ан­да бик ма­тур күр­ше кы­зы үсеп ки­лә. Икен­че­дән, ул бе­рен­че мәр­тә­бә кү­ке­ле сте­на сә­га­те кү­рә. Иң кы­зы­гы исә шун­да – сәү­дә­гәр Ми­ку­лин 17 яшь­лек егет­кә кү­ке­ле сә­гать­не сү­теп ка­рар­га рөх­сәт итә. Һәм ял­гыш­мый – нәкъ 6 ел­дан Иван Ку­ли­бин ти­рә-юнь­гә бил­ге­ле сә­гать тө­зә­тү ос­та­сы­на әве­ре­лә һәм Ми­ку­лин­ның әле­ге дә ба­я­гы ма­тур кы­зы­на өй­лә­нә.

Һа­ман йө­ри!

1764 ел­да Иван уни­каль ке­сә сә­га­те ясый. Бу сә­гать ва­кыт­ның күп­ме икә­нен ис­кәр­теп су­га бе­лә. Каз йо­мыр­ка­сы ка­дәр зур­лык­та­гы сә­гать эче­нә кеч­ке­нә фи­гу­ра­лар­ны хә­рә­кәт­кә ки­те­рү ме­ха­низ­мы да ур­наш­кан бу­ла.

Бу сә­гать­не ул Ека­те­ри­на пат­ша­га алып ки­лә. Пат­ша­би­кә­не­өң сә­гать­не кү­реп исе ки­тә! Шун­нан соң ул яшь уй­лап та­бу­чы­ны Пе­тер­бург фән­нәр ака­де­ми­я­се­нең ме­ха­ник ос­та­ха­нә­се­нә мө­дир итеп бил­ге­ли.

Әле­ге сә­гать Пе­тер­бург шә­һә­рен­дә Эр­ми­таж­да сак­ла­на. Му­зей хез­мәт­кәр­лә­ре әй­тү­е­нә ка­ра­ган­да ул әле һа­ман йө­ри! Тү­бән Нов­го­род шә­һә­рен­дә Ку­ли­бин­га ку­ел­ган һәй­кәл, аның исе­мен­дә­ге парк бар. «Ме­ха­ник Ку­ли­бин» дип исем­лән­гән теп­ло­ход әле дә пас­са­жир­лар йөр­тә. Ә иң мө­һи­ме – «ку­ли­бин­чы­лык» хә­рә­кә­те бү­ген дә яши.

Яшь «ку­ли­бин­чы» - Азат Га­ри­фул­лин Кук­ма­ра ра­йо­ны Ман­за­рас ур­та мәк­тә­бе­нең 10нчы сый­ны­фын­да укый. Тулырак: http://chelny-rt.ru/news/bu-kyizyik/kukmara-rayoynanda-10nchy-syynyf-ukuchysy-mini-baggi-yygan