Тел­ләр ту­рын­да кайбер факт­лар

* Бер­ләш­кән Мил­ләт­ләр Оеш­ма­сы ка­ра­ры ни­ге­зен­дә, җир ша­рын­да­гы якын­ча 6500 тел­нең 14е ха­лы­ка­ра тел дип игъ­лан ител­гән. Бу тел­ләр ара­сын­да та­тар те­ле дә бар.

* Тел­ләр­нең күп­ле­ге ягын­нан Па­пуа-Яңа Гви­нея ал­дын­гы урын­ны то­та. Дөнь­я­да­гы бар­лык тел­ләр­нең 10 про­цен­ты ча­ма­сы, ягъ­ни 500гә якы­ны шун­да туп­лан­ган.

* Иң кат­лау­лы тел – Дагс­тан­да­гы та­ба­са­ран те­ле. Ан­да ки­леш­ләр са­ны гы­на да 48 гә җи­тә.

* Дөнь­я­да иң си­рәк аваз – «рҗҗ» аваз­ла­ры ку­шыл­ма­сын­нан тор­ган аваз. Ул чех те­лен­дә ге­нә оч­рый. Дөнь­я­да иң киң та­рал­ган аваз – «а» ава­зы. Ул аваз бул­ма­ган тел­ләр юк.

* Аф­ри­ка­да яшәү­че буш­мен­нар те­лен­дә чи­ер­тү та­вы­шы­на ох­ша­ган аваз бар.

* Хә­зер­ге ва­кыт­та дөнь­я­да 65 ал­фа­вит бил­ге­ле. Алар ара­сын­да иң күп аваз­лы­сы – кх­мер те­ле ал­фа­ви­ты. Ул 72 аваз­дан то­ра.

* Га­ва­йя ал­фа­ви­тын­да 12 ге­нә хә­реф.

* Иң күп тар­тык аваз Кав­каз­да­гы убых те­лен­дә – 85 аваз, ро­то­кас те­лен­дә исә иң азы – 6 тар­тык кы­на.

* Вь­ет­нам­да­гы се­данг те­ле иң күп су­зык аваз­лы тел са­на­ла: би­ре­дә алар­ның са­ны 55 кә җи­тә.

* Ә ме­нә аб­хаз те­ле 2 су­зык­тан гы­на фай­да­ла­на.

Иң кыс­ка фа­ми­лия Ко­ре­я­да та­рал­ган. Ул О хә­ре­фен­нән ге­нә то­ра. АКШ­ның те­ле­фон бе­леш­мә­лә­рен­дә дә мон­дый фа­ми­лия 50дән ар­тык оч­рый. Ази­я­дә иң киң та­рал­ган фа­ми­лия – Чан. Бу фа­ми­ли­я­не 100 мил­ли­он­нан ар­тык кы­тай ке­ше­се йөр­тә. Бө­екб­ри­та­ни­я­дә иң күп та­рал­ган фа­ми­лия дип Смит фа­ми­ли­я­се са­на­ла. Бу фа­ми­ли­я­не 650 мең ке­ше йөр­тә.

Эс­ки­мос­лар те­лен­дә кар­ны атау өчен 20 дән ар­тык сүз бар.