«Кызыклы лаборатория» проектының чираттагы чыгарылышы. Янмый торган кәгазь һәм яна торган батарея...
Электрлашу. Бу тәҗрибә өчен әллә ни күп әйбер кирәкми: тәңкә, кәгазь кисәге, стакан, линейка һәм берәр тукыма. Хәзер инде без тылсымлы күренеш күзәтә алачакбыз. Киттек!
«Кызыклы лаборатория» проекты газета укучыларга гына түгел, аны башкаручы малайларга, кызларга да кызыктыр кебек тоела безгә. Укытучылары Гүзәл ханым Тәрҗеманова да шулай ди: укучылар һәр тәҗрибәгә ныклап әзерләнәләр, кирәк-яракларны эзләп табалар икән. Һәм, безне бигрәк тә сөендергәне, һәр чыгарылыш саен яңа укучылар өстәлеп бара. Бу юлы безне 56нчы мәктәп укучылары әзерләгән биш тәҗрибә көтеп тора иде. Аларны тәкъдим итүчеләр – төрле сыйныф укучылары. 8нче сыйныфтан Илназ Харасов, Наилә Хәмидуллина, 9нчы сыйныф укучылары Камил Харисов, Зилә Мөхәммәтшина, Рәис Кәлимуллин кул астында булган әйберләрдән эшләнә торган физик тәҗрибәләр ясап күрсәтте.
Янмый торган кәгазь
Моның өчен безгә антисептик, кәгазь, мамык һәм шырпы кирәк булачак. Иң башта антисептикны мамыкка сөртәбез һәм кәгазь өстенә куябыз (кәгазьнең тәлинкә яисә берәр савыт өстендә булуы мөһим). Шырпы алып, мамыкны яндырып җибәрәбез. Мамык дөрләп янса да, аның кәгазьдәге урыны янмый кала. Антисептик спирт белән судан торганга күрә, спирт парланып яна, ә су кәгазьгә янарга бирми.
Электрлашу
Бу тәҗрибә өчен әллә ни күп әйбер кирәкми: тәңкә, кәгазь кисәге, стакан, линейка һәм берәр тукыма. Хәзер инде без тылсымлы күренеш күзәтә алачакбыз. Киттек!
Тәңкәне кыры белән бастырып куябыз, аның өстенә кәгазь кисәге урнаштырабыз. Бу вакытта тәңкә авып китмәскә, басып торырга тиеш. Шуннан соң, кәгазь төшеп киткәнче, стакан белән каплап куябыз. Алга таба линейканы тукыма ярдәмендә электрлаштырабыз. Көчеңне жәлләмичә, ипи өстенә май яккандагы кебек, яхшылап ышкырга кирәк булачак. Хәзер инде линейкадагы электр көче белән кәгазь кисәген тәңкәдән төшерәбез. Монда линейканың яхшы электрлашкан булуы мөһим.
Реактив хәрәкәт
Су, стакан, таз, пластмасс шешә яисә профессиональ тәгәрмәч, җеп, ике торбачык, таз кирәк булачак. Иң элек шешәне икегә бүләбез һәм ике ягына торбачык кертеп калдырырлык итеп кисәбез. Әзер шешәне җепкә эләбез. Һәм тәҗрибәне башлыйбыз. Суны шешәгә салуга ук, ул әйләнә башлый һәм ян-яктагы торбачыклардан су агып чыга. Аны реактив хәрәкәт дип атыйлар. Бу экспериментны венгр физигы Янош Андрош Сегнер иң беренчеләрдән булып эшләп караган. Һәм суның реактив көченә нигезләнгән двигатель уйлап тапкан. Практикада күренгәнчә, озын торбадан су кыска торбадагыдан караганда әкренрәк ага. Энергия пропорциональ булганга күрә, шешә хәрәкәтләнә. Реактив хәрәкәтне көндәлек тормышта авиация һәм космонавтикада да кулланалар.
Шешәдәге йомырка
Моның өчен шешә, кәгазь, шырпы, йомырка кирәк булачак. Пыяла шешә эченә яндырылган кәгазь кисәген төшереп җибәрәбез дә шунда ук өстенә йомырка куябыз. Кәгазь яну барышында шешә башындагы йомырка әкрен генә эчкә керә башлый һәм үзеннән-үзе төшеп китә. Булды. Шул рәвешле син дусларыңны да шаккаттыра аласың. Шешәдән йомырканы алу гына бераз кыенлык тудырырга мөмкин.
Яна торган батарея
Чираттагы кызыклы тәҗрибә өчен ике яклы фольга, батарея, линейка, кайчы һәм каләм кирәк булачак. Иң башта батареяны алып, линейка ярдәмендә озынлыгын үлчибез. Һәм фольганы батарея озынлыгында, 1 сантиметр киңлектә сызабыз да кисеп алабыз. Киселгән кәгазьне урталай бүләбез һәм үзәген нечкәртеп кисеп алабыз. Фольга очларын батареяның уңай һәм тискәре полюсларына тоташтырабыз. Аннары кәгазьнең янганын күрәбез. Ни өчен шулай булганын беләсеңме? Чөнки батарея көчәнеш тудыра һәм ток килә башлый. Шул рәвешле фольга җылына һәм кәгазь ягы яна.
Кисәтү: Тәҗрибәләрне үзегез генә ясамагыз. Әйдәгез, өлкәннәрне чакырыйк!
Гөлинә Гусамова.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Безнең телеграм каналга язылыгыз «Көмеш кыңгырау»
Нет комментариев