Ул да мак­та­ныр иде!

Бәйгедә катнашыр өчен башламнар биредә

Ишәк ко­ла­гы бе­лән мак­та­на, дип ка­бат­лар­га яра­та иде ба­ба­сы. Ярат­мый ул мак­тан­чык­лар­ны! Соң кем яра­та ин­де алар­ны.

Ба­ба­сы ин­де юк, сү­зе гел ко­лак тө­бен­дә яң­гы­рап то­ра. Әнә Ри­шат мак­тан­мый да, ты­ныч кы­на йө­ри. Ләй­лә уй­нар­га чык­са, шун­дук аның яны­на ки­леп җи­тә. Бө­тен урам­га ике туп. Чис­тай­дан Ләй­лә бе­лән апа­сы­на әни­се ике туп алып кайт­ты. Мак­та­нып та йөр­мә­де­ләр, дус­ла­ры бе­лән бер­гә­лә­шеп «Үр­дәк атыш­лы», туп­лы уй­на­ды­лар. Үзен­нән дүрт яшь­кә олы­рак Ләй­лә бе­лән Ри­шат­ның сүз­лә­ре ки­ле­шә: кө­ле­шә-кө­ле­шә сөй­лә­шә­ләр, аяк­та туп си­кер­теп уй­ный­лар. Ри­шат­ка тех­ни­ка җе­не ка­гыл­ган, зур абый­сы кайт­са, гел шу­ның янын­да бө­те­ре­лә. Бе­рен­че тап­кыр ве­ло­си­пед­ка утыр­ган­да, йө­ри дә бел­мә­гән ул. Үсә бар­ган са­ен яңа ве­ло­си­пед алып тор­ган­нар, ише­гал­ла­рын­да өчәү те­зе­леп то­ра. Ту­ган­нан ук ве­лик­та җил­дер­гән ма­лай бы­ел­гы җәй­дә ма­тай, ма­ши­на, ком­байн йөр­тер­гә өй­рән­де. Буе руль­гә җит­ми аны­сы, әти­се аны ал­ды­на утыр­та, шу­лай йөр­тә­ләр ма­ши­на­ны. Ве­лик­ның да би­ег­рә­ге­нә үре­лә ул. Ка­рап тор­саң, кө­леп үләр­лек. Бер ая­гы бе­лән пе­даль­гә ба­сып җи­бә­рә, ая­гы эле­неп ка­ла, икен­че пе­да­ле кү­тә­рел­гәч, икен­че ая­гы бе­лән шу­ңа ба­са. Ти­так-ти­так йө­рү ошый­дыр ин­де үзе­нә. Утыр­гы­чы­на утыр­са, пе­даль­гә буе җит­ми.

Эх, Ләй­лә­нең буе да бар, ве­ли­гы гы­на юк. Әти­се бул­са­мы, алар­ның ма­ши­на­сы да, ве­ли­гы да бу­лыр иде! Әни­сен­нән со­рап та ка­ра­ды, ул ри­за бу­лып бет­кән иде, тик әби­се рөх­сәт ит­мә­де. Ва­тыл­са, кем рәт­ләр, йә егы­лыр да га­рип ка­лыр, ди­де. Ләй­лә­не күр­ше ма­лае күп­тән ве­лик­та йө­рер­гә өй­рәт­кән иде ин­де. Ялан­га ба­рып, ке­ше күр­мә­гән­дә ге­нә! Ри­шат­ның апа­сы бик усал, ве­ло­си­пе­ды­на ке­ше утыр­тыр­га куш­мый. Күр­сә, әни­лә­ре­нә әләк­лә­шер­гә йө­ге­рә. Бу без­нең ве­лик, бу без­нең кап­ка тө­бе дип үзәк­ләр­гә үтә. «Без­нең әти­е­без бар, ә сез­не­ке юк, без­нең өч ве­лик бар, ә сез­нең бе­рәү дә юк», – ди­ю­лә­ре кыз­ны бик рән­җе­тә. Шу­ңа кү­рә ан­нан ка­чып кы­на йө­ри­ләр. Ләй­лә тык­рык­тан гы­на ялан­га эл­де­рә, Ри­шат урам­нан.

Ве­ло­си­пед баш­та Ләй­лә­не тың­ла­ма­ды. Йө­реп ке­нә ки­теп бул­мый бит, авар­га гы­на то­ра. Абый­сы бул­са­мы, бик тиз өй­рә­тер иде. Ри­шат ве­ли­гын да то­тып то­ра, утыр­тып та җи­бә­рә, тик ерак ки­теп бул­мый. Шу­лай азап­ла­на тор­гач, тә­ки өй­рән­де Ләй­лә, хә­зер ин­де ве­лик­тан тө­шә­се дә кил­ми. Ялан­ны бер-ике урап ки­лә дә, ын­дыр бак­ча ар­тын­нан кай­тып ки­тә. Уен­да шул гы­на. Әни­се дә ахыр чик­тә ри­за­лаш­ты. Авыл ба­шын­да то­ру­чы апа­лар­га кер­теп кал­ды­руы ту­рын­да сө­ен­че алу­га, кыз­лар шул апа­лар­га йө­гер­де­ләр.

Әк­рен ге­нә кап­ка­ны ач­ты­лар, ан­да яшел төс­тә­ге кыз­лар ве­ло­си­пе­ды то­ра. Бу си­ңа Ри­шат­лар­ның кеч­тек ке­нә ве­ли­гы тү­гел ин­де. Тә­гәр­мәч­лә­ре – трак­тор­ны­кы ка­дәр бар­дыр! Ә ба­гаж­ни­гы­на апа­сын да утыр­тып йөр­тер­лек. Ул зво­но­гы­ның та­вы­шы – сан­ду­гач­ла­рың бер як­та тор­сын! Мон­дый ве­лик ту­рын­да хы­ял­ла­на да ал­мый иде алар. Ә мар­ка­сы – «С­пут­ник». Мон­дый ве­лик әле бер­кем­дә дә юк! Үз го­мер­лә­рен­дә ияр­лә­гән бе­рен­че ти­мер ат­ла­ры иде бу кыз­лар­ның! Апа­сы йө­ри бел­ми, ди­мәк, урам ур­та­сын­нан үз ве­ло­си­пе­дын­да Ләй­лә кай­та­чак!

Кыз­га­ныч, лә­кин тә­гәр­мәч­ләр­гә тын кер­тел­мә­гән, ру­ле дә ны­гы­тыл­ма­ган бу­лып чык­ты. Кыз­лар яшел дус­ла­рын тык­рык­тан гы­на этеп кайт­ты­лар. Кем ге­нә җы­еп би­рер икән? Күр­ше абый­лар ка­раң­гы­да гы­на кай­та­лар. Әни­се күр­ше­ләр­гә әй­теп чык­ты чы­гу­ын – бер, ике, өч көн үт­те. Ләй­лә ве­ло­си­пе­дын ише­гал­ды бу­ен­ча әй­лән­де­реп йөр­теп ки­лә дә ту­зан­на­рын сөр­теш­те­реп ке­ләт­кә сө­яп куя. Ке­рү­че кү­рен­мә­гәч, әби­се күр­ше ма­лай­дан ве­ло­си­пед­ны җы­еп би­рү­ен со­ра­ды. Яр­ты сә­гать эчен­дә ве­лик әзер иде. Ме­нә ул төш­ләр­гә ке­реп йө­дәт­кән миз­гел­ләр! Күз­лә­ре­нә тул­ган сө­е­неч яшь­лә­рен күр­сәт­мәс­кә ты­ры­шып, Ләй­лә ише­гал­дын­нан бер әй­лә­неп кил­де. Бү­ген алар кар­шын­да күр­ше еге­те иң көч­ле, мәр­хә­мәт­ле ке­ше бу­лып, та­гын бер баш­ка кү­тә­рел­де.

Ләй­лә­не ка­рар­га урам­га бө­тен га­и­лә­се: әби­се, әни­се, апа­сы чык­ты. Кыз­ның шат­лы­гын аң­ла­тып бе­те­рер­лек тү­гел: авыз­лар – ко­лак­та, ко­лак­лар – ерак­та. Гүя ул урам ур­та­сын­нан йөр­ми, һа­ва­да­гы тур­гай ке­бек, ка­нат­ла­нып оча иде.

Апа­сын ве­лик­та йөр­тер­гә бик тиз өй­рәт­те Ләй­лә. Бер йө­реп күр­сәт­те, ан­нан ве­ли­гын кы­рын­нан то­тып йөрт­те. Әк­рен ге­нә ру­лен җи­бәр­гән иде, апа­сы аңа ачу­ла­на-ачу­ла­на йө­реп тә кит­те. Апа­сы да хә­зер ве­лик­та оча гы­на, Ләй­лә­не ба­гаж­ник­ка утыр­тыр­га да оныт­мый. Бер­көн­не дүр­тәү­ләп ур­ман­га пе­чән­гә кит­те­ләр. Әби­сен­нән ка­ла, ве­ло­си­пед­ка бө­те­не­се чи­рат­лап уты­рып бар­ды.

Шул көн­нән баш­лап ве­лик пе­чән та­шу тех­ни­ка­сы­на әй­лән­де. Әни­лә­ре ча­бып, кап­чык­ка ту­ты­рып куй­ган пе­чән­не ба­гаж­ник­ка ях­шы­лап бәй­ли­ләр дә, Ди­нә бе­лән Ләй­лә чи­рат­лап өй­гә та­шый­лар. Тау­ны мен­сәң, ти­гез юл­дан кай­тыр­га бу­ла. Кар­шы­ңа ма­ши­на оч­ра­са, юл кы­ры­на чы­гар­га ки­рәк. Ме­нә шун­да баш­ла­на ин­де мәш­хәр: пе­чә­не-ние бе­лән ве­ло­си­пед ава, син кы­рый­га си­ке­реп тө­шеп ка­ла­сың, ки­ре аны бас­ты­рып, уты­рып ки­тәр өчен күп­ме ин­те­гер­гә ки­рәк. Ба­су ур­та­сын­да бу­лы­шыр ке­ше дә юк. Шул ва­кыт­та әти юк­лы­гы ис­кә тө­шә. Ул бул­са­мы, Ләй­лә­ләр дә күр­ше кыз­ла­ры ке­бек урам­да уй­нап кы­на йө­рер­ләр иде. Әти­ле бу­луы бе­лән бе­леп мак­та­на икән күр­ше кы­зы! Ве­ло­си­пе­дын са­тып ал­ды­лар, әти­ләр ге­нә са­тыл­мый, алар­ны со­рап та то­рып бул­мый!

Шул җәй­дә алар дүр­тәү­ләп яшел ве­лик­ла­ры бе­лән мал­ла­ры­на кыш чы­гар­лык хуш ис­ле пе­чән әзер­лә­де­ләр. Яшел дус­ла­ры алар­га әле бик озак хез­мәт ит­те.

Ро­за Әми­ро­ва, Чал­лы шә­һә­ре, 41нче мәк­тәп.