Сараннарны яратмыйм мин!

Шәһәрдән авылга, ба­басы белән әбисе янына кунакка кайткан Ринат бү­ген соң уянды. Бабасы­ның, иртән иртүк өйдән чыгышлый, «Озак йоклый­сың икән, улым. Мин болынга печән чабарга киттем. Төшке аш җиткәч, яныма килерсең» дигән сүзләрен дә малай әллә төшендә генә ишетте инде.

Шәһәрдә бит беркем дә иртә таңнан сикереп тор­мый. Ринат та менә иртә уянырга күнекмәгән. Авыл­га җәй саен кайта ул. Әммә йокыдан торулары һәр­вакыт шулай кыен була. Өй бүрәнәләренә сеңгән нарат сагызы исе, алманыкы белән кушылып, бо­рынны кытыклый-кытыклый, үпкәләргә агып кергән­дә, бигрәк тә авыр инде. Эх, авыл һавасы...

Ринат күзләрен ачты. Киерелде. Юрган астын­нан һич кенә дә чыгасы килми иде әле аның. Өй­алдыңда сөт сорап йөрүче мәченең мияулаганы, ишегалдында тавыкларның кытаклаган тавышлары ишетелә башлады. Малай янә киерелде. Юрганы идәнгә шуып төшсә дә, мендәргә ябышып калган баш өскә күтәрелмәде.

Кинәт ишек шыгырдады. Ишектә ак яулыклы, зәңгәр күлмәкле әбисе күренде.

— Уяндыңмы, бәбкәм? Әйдә, ашарга тор. Табын­ны әзерләп куйдым инде.

Ринат, әбисенең йомшак тавышын ишетүгә, тәм­ле йокысын онытып, караваттан сикереп тә торды, юынырга да чапты. Майлы коймаклар ашап, баллы чәй эчкәннән соң, әбисе, тастымалга төрелгән кәс­трүлне, ипи телемнәрен, чәй тутырылган термосны сумкага салып, аны оныгына тоттырды:

—  Көн бик эссе, улым. Бабаң сусагандыр, ачык­кандыр. Ризыкларны аңа тизрәк илтергә тырыш, бәбкәм.

Ринат аптырап ук калды. Аңа мондый җаваплы эш кушканнары юк иде әле. Малайның сөенече эченә сыймады. Ул баскычта яткан сандалиларын киде дә юлга чыкты.

Елга буена ул бик тиз төшеп җитте. Бабасы белән бергә аның бу юллардан йөргәне бар иде инде. Бүген исә ул үзе генә! Тик бабасын ничек кенә табарга соң? Аяк астында сикерешкән чикерткәләр дә бу сорау­га җавап эзлиләр иде сыман. Малай шунда бабасы чапкан печән покосының күрше авылга таба сузылып киткәнен күреп алды. Үлән кибә дә башлаган икән. Чабылган печәнгә карап, бабасын табачак ул! Ринат чикерткәләргә күз кысты да елга яры буйлап китте.

Шулай бара торгач, кинәт таллар арасыннан авыл эте Акбай килеп чыкты. Ринатның дусты ул. Малай, бу ак койрыклы, кара борынлы этне күргән саен, аны тәмле әйберләр белән сыйлый иде.

Ринат, печән өстенә уты­рып, сумкадан ризыкларны алды. Тастымалны сүтеп, кәстрүлне ачып караса, анда дөге боткасы икән. Эткә бераз ботка бирим дип, кәстрүлгә тотынган гына иде, Акбай малайның кул асты­на ук кереп китте. Кәстрүл үләнгә капланды.

үз ачып йомганчы Ринат, кәстрүлне күтәреп, бот­каның бер өлешен саклап калды. Акбай исә дөге боткасын тәмләп ашый башлаган иде инде. Аңа карап, малай: «Нишләргә? Әллә өйгә кайтыргамы? Бабай бит бик ачыккандыр. Кояш әнә ничек кыз­дыра. Юк, мин кире кайтмыйм. Ботка аз булса да калды әле. Чәй дә бар», — дип уйлады.

Акбай, үләндәге дөге боткасын ашап бетереп, Ринатның кулын ялады, «Борчылма! Рәхмәт сиңа!» дигәндәй өреп тә алды. Дустының шулкадәр сөен­гәнен күргәч, малайның да кәефе күтәрелде, һәм ул печән покосы буйлап алга атлады.

«Көн эссе. Эх! Киемнәрне салып, салкын суда чума-чума йөзәсе иде». Бу уйларны хуплагандай, елгада балыклар да сикерештеләр. Бабасы белән елга яры буйлап йөргәндә, Ринат балыкларга гел ипи ашата иде. Малай, үзе дә сизмәстән, сумкасын­нан берничә ипи телемен чыгарып, ваклый-ваклый, су өстенә сипте. Балыкларга мондый күчтәнәч бик ошады: алар хәтта ныграк сикерешә башладылар. Кап-кара яр карлыгачы да ипи кисәген эләктереп очып китте.

Ринат, балыклар белән саубуллашып, юлын дә­вам итте. «Кайда соң бабай? Беркая күренми».

Күктә кояш кыздыра...

Малай чәйле термосны кипкән иреннәренә ки­терде. «Юк! — Аңына килде Ринат. — Эчәргә яра­мый. Бабай сусагандыр...» Ул, термосны сумкасы­на кире куеп, ял итәргә дип утырган җиреннән кузгалды.

Печән барган саен яшелләнде, сусылланды. Менә бу үлән яңарак кына чабылган. Бабасы шушы тирәдә генә булырга тиеш. Әнә ул! Әнә! Чалгысы да күренә!

—  Бабай!

—  Әү, улым!

Ринат бабасын табуына шундый сөенде, юлда булган маҗараларын онытып, сумканы бабасына сузды.

—  Әби ботка җибәрде. Чәй дә бар! Ипи дә... — Ринат тотлыгып калды. Ботка кәстрүлдә бик аз бит. Бабай нәрсә дияр?

Бабасы, кәстрүлне ике аяк арасына куеп, капка­чын ачты һәм аптырап калды. Аннары башын түбән игән Ринатка борылып карады.

—  Ботканы үзең ашадыңмы әллә?

—  Юк! Ул чирәмгә түгелде. Акбайны сыйлыйм дигән идем... Ипине елга балыкларына бирдем.

Бабасы кулына термосны алды һәм:

—  Ботка ашагач, Акбай чәй дә эчтеме? — дип, хәйләкәр генә елмайды.

Башын аска игән малай борынын гына тартты. Бабасы термосны оныгына кире бирде:

—  Мә, эч, улым! Хәл керер. Көн бигрәк эссе.

—  Рәхмәт, бабай!

—  Улым, син дөрес эшләгәнсең! Бу киң дөньяда юмарт булырга кирәк безгә! Сараннарны яратмыйм мин.

Ринат үз колакларына ышанмады. Әллә бабасы аны мактый инде?

Бабасы савыт-сабаларны, тастымалга төреп, ма­лайга сузды:

—  Арыдым, улым. Җеп өзәрлек тә хәлем кал­мады. Әйдә, улым, син бу әйберләрне күтәр дә, без өйгә кайтыйк. Әбиеңнең өйдәге кәстрүлендә ботка калгандыр әле. Тәмле ботканы өйдә бергәләп ашар­быз!