Куаныч

Бер районга очрашуга барырга җыенып йөрим. Шулчак Интернет челтәре аша бер укучы миңа хат яза: «Абый, иртәгә сезне безнең мәктәпкә киләсез диделәр. Шул дөресме?», «Әйе, дөрес». «Ур-ра-а-а! Алай булгач дәресләр булмый икән!» «...» «Рәхмәт, абый! Сезгә тагын бер үтенечем бар: иртәрәк ки­легез һәм озаграк сөйләргә тырышыгыз инде. Ал­тынчы дәрес беткәнче...»

Әй, беркатлы балачак! Дөресен әйткәндә, мәк­тәп елларында үзем дә шулай шатлана идем. Әгәр кунак бик кызык сөйләсә, очрашу озаграк барсын өчен юри шаяртып бер-бер артлы сораулар яуды­ра идем.

Исемдә, мәктәптә билгеле сунарчы белән очрашу булды. Ул шулкадәр кызык итеп сөйли. Аюның никадәр акыллы булуы, тереләй бүре то­тып алып кайтуы, куяннарны ничек урманнан куып тотулар турында хатирәләрен авыз ачып тыңлыйсың. Абый сөйләшүне җайлап тәмамлауга алып барса, тагын сорау бирәм. Шулай итеп, со­рашмаган җәнлек, кош-корт калмады. Кунакны да кайтарасы килми. Белгән җәнлекләр буенча җавап алып беткәч «керпегә сунар итәләрме?» дип сорадым.

Бу гадәтемне университетта укыганда да таш­ламадым. Дөресрәге, телгә әвәс икәнемне белеп, курсташларым үзләре сорый торган иде: «Бүген профессор Фәләновның лекциясе була. Ул ике сә­гать буена туктамый язарга куша. Кул талып бетә. Әйдә, син аны сөйләндер әле...»

Профессорны лекциясеннән бүлдерү эше дә җиңелдән түгел. Теләсә нинди мәгънәсез сорау­лар бирсәң, әңгәмә бик кыска булуын көт тә тор. Шуңа бу эшкә җитди әзерләнәм. Галимнең соңгы арада чыккан китапларын караштырам, гәзиттә басылган мәкаләләрен укыйм...

—  Сезнең яңарак фундаменталь китабыгыз дөнья күрде. Бу бит тоташ институт эшли торган эш, ә сез бер үзегез ничек яза алдыгыз?

—  Бөек актер Арслан Мөбәрәков Уфага сал белән агып килгән. Сезнең заманда шулай авыр идеме?

—  Абый, ә академик булыр өчен нәрсә эшләр­гә кирәк?

Шулай сораулар бер-бер артлы ява да ява. Ә лекция вакыты җайлап үтә. Студентлар рәхәт­ләнеп тыңлый, галим ихлас күңелдән җавап бирә.

Кайсыбер укытучыбыз тәүдә аптырап китә дә, хәйләмне аңлап, шунда ук ике яклы сөйләшүне туктата. «Җитәр, Баймөхәммәтов. Болай да 15 ми­нут вакытымны алдың. Теманы дәвам итәбез».

Ә менә профессор Мөхтәр Әхтәмов, Рафаэль Азнагулов, Миңсылу Усмановаларның лекциясен җиңел генә әңгәмәгә үзгәртеп була иде. Чыгарга вакыт җитсә:

—  Уф, ике сәгать үтеп тә киткән икән. Бай­мөхәммәтов, башка безне алай итеп төп темадан читләштермә! — дип елмаеп, бармак кисәтеп ку­ялар иде.

Ә профессор Гали Сәетбатталовка ялынып то­рырга да кирәкми. Олы яшьтә булганга, лекция укып арый, күрәсең. «Әнә ун монографиям бар шул тема буенча. Анысын үзегез дә укый аласыз, китапны шуның өчен яздым. Әйдәгез, без тор­мыш турында сөйләшеп алыйк», — ди торган иде Гали Гали улы. Шуңа да Сәетбатталовның тормыш турындагы сөйләшүләрен көтеп ала идек.

Гел китап буенча гына да укып булмый шул. Әнә шундый әңгәмәләр, кызыклы кешеләр белән очрашулар кайчакта еллар буена укыган дәрес­ләрдән дә кадерлерәк була икән.