Кабаклар

Кем уйлап тапты икән? Бүтән уеннар беткән идемени? Санасаң, уеннан күбе юк, күпме уен бар. Кем уйлап тап­сын, әлбәттә,   Айдар үзе. Чөнки  күрше Маһирә әбинең бакчасында нәрсә үскәнен, нәрсә үсмәгәнен ул гына белә, ул гына күрә. Быел әби бәрәңге арасына кабак орлыгы чәчкән иде. Әрсез дә икән бу кабаклар, и уңды, и уңды, берсе-берсе футбол тубы кадәр булды. Этсәң, беләгеңнең, төртсәң, йөрәгеңнең көче җитмәс иде. Кайбер наяннары ызанны бар дип тә белмичә Айдарлар бакчасына да тә­гәрәп төште. Шунда инде... Шунда тиктормас малай әби­не кызык итәргә уйлады да инде. Ялгызы гына башкарып чыгарлык эш түгел иде бу, ул, малайларны җыеп, серен чиште.

— Безнең әти яшь чакта шаярырга яраткан, — диде Айдар, борынын тарта-тарта. — Үзе сөйләде: без, ди, клубтан кайтышлый төрле әкәмәтләр ясый идек, ди. Бер­сенең бурасын сүтеп куябыз, берсенең печән чүмәләсен күчерәбез, ди. Беләсегез килсә, бабай аңардан да уздыр­ган. Бер төнне алар Карун байның капкасын куптарып алалар да ярлы абзыйга илтеп куялар. Иртә белән бай йокыдан уянса, капка юк, ди! Әйдәгез, без дә берәрсен кызык итәбез.

—  Әйдәгез! — Маҗаралар эзләп  алҗыган малайлар шунда ук риза булды. — Кемне кызык итәбез соң?

Айдар башын кашып куйды. Сәлмән абыйның мунча бурасы капка төбендә генә дә... Аңа көч җитмәс шул. Аннан соң Сәлмән абыйның кулы да каты. Эләктерсә, кә­җә маеңны чыгарыр. Капка мәсьәләсе дә авыррак. Хәзер һәркемнең үз капкасы бар. Уйлагач-уйлагач, әкәмәт нәр­сә уйлыйсы иде ул. Ишеткәч, бөтен авыл егылып китәрлек булсын иде.

—  Таптым, таптым, — диде Айдар, һәм шатлыгыннан мәтәлчек атынып алды.

—  Йә, йә, сөйлә, — диделәр  малайлар.

—  Маһирә әбинең кабакларын күчереп утыртабыз. Имеш, бакча мина кыры, ди. Без аны минадан чис­тартабыз, ди.

—  Миналарны кая илтәбез соң? — диде берсе.

—  Кая дисезме?—Айдар тагын башын кашып куй­ды. Аңа озак уйларга туры килмәде, төрле яктан тәкъ­димнәр  ява   башлады:

—  Кукуруз   арасына!

—  Кыяр   түтәленә!

—  Чөгендер   басуына!

—  Юк, юк, — диде Айдар, алай ерак бармыйбыз, әби­нең ишегалдына күчереп куябыз. Иртәгесен ике күзе шар булсын. Бу шайтаннар эше дисен, әфсен укып як-ягына төкеренсен. Шулай бит, малайлар! Маһирә әби тиз чаба ул, күршеләрен дә чакырып кертер әле. Без бер күзне кысып ярыктан гына карап торырбыз. Тик көлештән тү­гел, бу хәрби сер! Кем дә кем хәрби бурычны үтәргә те­ләми, ике адым алга атласын!

Кайсы малай ике адым атларга теләсен инде, кайбер­ләре, киресенчә, әз генә артка да чигенеп куйды әле.

Эңгер-меңгер җитте. Башта Айдар Сәетне разведкага җибәрде.

—  Бар, дошман тылын белеп кил!

Бераздан Сәет әйләнеп кайтты. «Дошман тылы» ты­ныч, әби, утын сүндереп, йокларга яткан иде.

—  Буразна арасыннан шуышып барыгыз, — дип ко­манда бирде Айдар, — миналарны ватмаска, аның бәле­ше  тәмле була.

Аңламаса да аңламас икән бу Хәйдәр! Бер кабак тап­кан да, шыңшып утыра.

—  Зу-ул, ялтысын киси-ик, Айдал абый, — ди, бул­дыксыз.

Айдарга берьюлы аныкын да, үзенекен дә тәгәрәтергә туры килде. Шулай инде, бәләкәйләргә йомышың төш­мәсен.

Эшләсә, әкияттәге җеннәр генә эшләр иде моны — ишегалды эреле-ваклы кабаклар белән тулды...

—  Сугышчан бурыч үтәлде, — диде Айдар мышный-мышный. — Бакча миналардан чистартылды. Барыгызга дә рәхмәт белдерәм һәм йокларга таралырга боерам!

...Малайны самавыр җыры уятты. Әтисе белән әнисе чәй эчәләр.

—  Коймак туглап куйдым әле, Маһирә әбигә пешереп кертермен, — диде әнисе, — авырып ята, билем чәнчи, урынымнан кузгала  да   алмыйм, ди.

—  Авыр әйбер күтәргәндер, — диде әтисе.

—  Үзеннән сорарга яхшысынмадым. Йорт тулы яшел кабак, — диде әнисе, — өлгертмичә нигә җыеп алды икән?  Карчык саташамы әллә?

- Зиһене   таралгандыр, — диде   әтисе. — Бер   зиһен таралса, кабакның яшелме, сарымы икәнен аерып бул­мый башлый.

Айдар юрган астынарак чумды. Абау, нинди куркы­ныч сүз әйтте әтисе! Быел Айдар беренче класска бара. Әгәр зиһене таралып «икеле»не «бишле»дән аермый баш­ласа? Әгәр балалар аны үртәп «зиһенсез» дип кычкырса­лар? Кабакларны улы йолкыганны белсә, әнисе үзе үк Айдарны мәктәпкә илтмәс: «Өлгермәгән кабакны өлгер­гән кабактан аера алмагач, ничу йөрергә», — дияр. Әллә сиздермичә генә кабакларны кире бакчага ташырга ми­кән?  Өлгергәнче тик шунда   ятсыннар...

Әнисе Айдарны эзли-эзли Маһирә әбиләр бакчасын­нан  тапты.

—  Улым, нишлисең?!

—  Кабак ташыйм, — диде малай, күзләрен яшереп..

—  Дөресен генә әйт әле, кем өзде аларны?

—  Без, — диде Айдар, еларга җитешеп. — Борчылма,, әнием, мин аларны урыннарына куям, сап-сары булып өлгерсеннәр, яме!

—  Их сине, башсыз малай. Сабагыннан бер өзгәч, ни­чек өлгерә инде ул!

—  Алайса,   җилем   белән  ябыштырырмын.

—  Менә синең колагыңны өзеп алсыннар да аннан сон җилем белән ябыштырсыннар, — диде әнисе, — ялганыр микән?

Айдар, гаебен сизеп, башын түбән иде. Шаярсаң, ахы­рын уйлап шаяр икән!